atlantis: mythe of werkelijkheid? |
Al meer dan 2000 jaar is men in de Westerse wereld gefascineerd door het verhaal over Atlantis, een raadselachtig welvarend eilandenrijk uit de oertijd, dat door een of andere ramp plotseling onder het zeeoppervlak verdween. De bewoners waren goede ruiters en vooral vaardige zeelieden, die een machtige vloot van 1200 schepen bezaten waarmee ze alle oceanen doorkruisten. Ze beschikten bovendien over een hoge kennis van bouwkunst, astronomie, astrologie, wiskunde enzovoort. Sinds het einde van de vorige eeuw zijn er niet minder dan 2000 boeken verschenen en tal van films en liederen gemaakt over dit mysterieuze paradijs op aarde, dat werd verzwolgen door de woeste golven van de zee. Waar komt dit verhaal vandaan? Is het louter fantasie of liggen er ware historische gebeurtenissen aan ten grondslag?
Voor zover bekend was de beroemde Griekse filosoof Plato (427-347 voor Christus) de eerste die over Atlantis schreef. In zijn dialogen 'Timaeos' en vooral 'Kritias' vertelt Plato uitgebreid over een eiland, "groter dan Noord-Afrika en Klein-Azië bij elkaar", waarvan de bevolking in overvloed en weelde leefde, zo'n 11.000 jaar geleden. De wijsgeer Plato zegt dat zijn verhaal op waarheid berustte. De beroemde dichter en staatsman Solon uit Athene had het 200 jaar voordien aan zijn overgrootvader verteld. Tijdens een bezoek aan Egypte had Solon namelijk in de stad Saïs een priester ontmoet. Die vertelde hem uitvoerig over de overwinning van de Grieken op "een machtig leger dat, vanuit een ver punt in de Atlantische Oceaan, oprukte om Europa te veroveren. De indringers kwamen van een eiland Atlantis, buiten de Zuilen van Hercules (de huidige straat van Gibraltar)".
In de onvoltooide dialoog "Kritias" geeft Plato een zeer gedetailleerde beschrijving van het centrum van het machtige Atlantis-rijk. Omstreeks 9.500 voor Christus verdween het door een wereldwijde catastrofe naar de bodem van de zee en wiste daarmee haast ieder spoor van zijn bestaan uit: "De oude hoofdstad was rijk aan natuurlijke bronnen en er was voedsel in overvloed. Hoge bergen boden beschutting tegen de noordenwind en over de weiden zwierven dieren zoals olifanten en paarden, die dronken uit meren en rivieren. Er regeerden 10 koningen over dit paradijselijke eiland en de bewoners leefden er in volmaakte harmonie".
Volgens Plato was de oude hoofdstad van Atlantis een streng geometrisch uitgebouwd systeem van concentrische cirkels met om beurten een ommuurd eiland en een kanaal, met een totale doorsnede van 22,5 km. Op het cirkelvormige centrale eiland waren er sportterreinen, het koninklijk paleis en een tempel, toegewijd aan de zeegod Poseidon, beschermeling van de stad. Het hoofdeiland werd helemaal ingesloten door een cirkelvormig 183 meter breed kanaal. Daarrond was opnieuw een ringvormig eiland, 365 meter breed, met een paardenrenbaan, een kazerne en een grote binnenhaven. Het was gescheiden door een even breed kanaal van de derde buitenste landring. Aan één kant liep een kanaal rechtstreeks van de zee doorheen dit geometrische complex tot een binnenhaven in het centrum. Volgens de beschrijving van Plato moet Atlantis er in werkelijkheid ongeveer hebben uitgezien zoals op het hier afgebeelde grondplan en de beeldreconstructie.
Niet alléén bij de Griekse wijsgeer Plato is er sprake van een legendarisch land, dat ten onder ging door een verschrikkelijke ramp. Over de hele wereld zijn er naar schatting 500 mythische
verhalen over een "aards paradijs" dat ten onder ging door een zondvloed, vuur aardbevingen. In de Keltische en Germaanse mythologie wemelt het van verhalen over verzonken landen, o.m. voor de kust van het Franse Bretagne. We treffen eenzelfde scenario aan in mythen van Midden-Amerika, bij de eskimo's en de Hopi-Indianen in Noord-Amerika, in de Boedhistische en Hindoeïstische godsdienst, en ook in de Bijbel. Overbekend is het verhaal van "de Hof van Eden" met Adam en Eva en later de zondvloed, waaraan Noe met zijn Ark ontsnapte. Ze beschrijven allemaal in grote lijnen precies dezelfde geologische en klimatologische gebeurtenissen. Dat kan géén toeval zijn. Er zou wel eens één en dezelfde waar gebeurde catastrofe aan ten grondslag kunnen liggen.
Als Atlantis ooit werkelijk heeft bestaan dringen zich meteen volgende vragen op: